¿Estás deprimido o solo decaído? Aprende a reconocer la diferencia, síntomas y consejos

En demasiadas ocasións confundimos estados de ánimos baixos ou decaídos cun trastorno mental, a depresión, que segundo os cálculos da OMS afecta a uns 121 millóns de persoas.

Pero, que é realmente a depresión? Coa axuda do Colexio Oficial de Psicoloxía de Madrid imos aclarar conceptos sobre este trastorno mental e como se prevén. E, ademais, intentaremos desmontar algúns mitos xeneralizados sobre a depresión.

Que é a depresión?

Os psicólogos madrileños defínena como "un trastorno, que se caracteriza por diversos síntomas que xeran malestar significativo no paciente, nalgúns casos durante un período prolongado de tempo".

Cales son os síntomas?

Baixón, tristeza, apatía, son algúns dos termos que adoitamos atribuír á depresión e que todos imos experimentar nalgún momento das nosas vidas.

Pero os psicólogos introducen variables que nos permiten identificar se estamos a sufrir unha emoción conxuntural ou estamos ante unha depresión.

Así, o Colexio Oficial de Psicoloxía de Madrid entende que:

• "Para diagnosticar este trastorno deben estar presentes polo menos 5 síntomas".

"E dous deles, o baixo estado de ánimo e a perda de interese ou pracer das cousas, teñen que permanecer durante unhas dúas semanas".

Entre os síntomas máis habituais os expertos apuntan:

• Estado de ánimo deprimido a maior parte do día. No caso dos nenos e os adolescentes, o máis habitual é a irritabilidade.
• Falta de interese por calquera actividade "a maior parte do día, case todos os días".
• Desaparece o pracer polas cousas.
• Aumento ou perda importante de peso.
• Alteracións do soño. Insomnio ou hipersomnia.
• Axitación ou atraso psicomotor.
• Fatiga e perda de enerxía.
• Aparecen sentimentos de inutilidade ou culpabilidade excesiva.
• Problemas de concentración ou de toma de decisións.
• Pensamentos de morte recorrentes.

Padecer algún destes síntomas de forma practicamente diaria, pode indicar que se está sufrindo unha depresión.

Claro que o diagnóstico psicolóxico completarase cando se somen algunhas condicións máis:

• Que estes síntomas provoquen un malestar significativo ou unha deterioración das relacións e circunstancias sociais ou laborais.
• Hai que valorar tamén se o paciente está a consumir algún tipo de sustancia (drogas) ou se unha afección médica pode estar a provocar estes efectos.
• Descartar que os síntomas se deban a outros trastornos como esquizofrenias ou outros trastornos psicóticos ou delirantes.
• Que o paciente non sufrise antes un episodio maniaco ou hipomaniaco.

Tipos de depresión

Non todas as persoas que sofren depresión experimentan os mesmos síntomas e coa mesma intensidade, nin as causas que as provocan son as mesmas.

De aí os psicólogos madrileños establezan a seguinte clasificación das depresións máis comúns:

• Trastorno depresivo grave ou trastorno depresivo maior. Neste caso falamos dunha depresión na que os síntomas incapacitan á persoa para realizar as súas actividades rutineiras (durmir, comer, socializar…) e para desenvolver unha vida laboral normal. Son pacientes que presentan, ademais, graves problemas de concentración.
• Trastorno distímico ou distimia. Este tipo de depresión caracterízase ser de longa duración, máis de dous anos. Nestes casos os síntomas son máis acusados que na categoría anterior, e "aínda que non adoita incapacitar á persoa para levar unha vida diaria ‘normal’, si que a incapacita para sentirse ben", explican os psicólogos madrileños.
• Depresión postparto. Habitual entre mulleres que acaban de dar a luz. "Adóitase diagnosticaren o primeiro mes tras o alumeamento e a súa incidencia na poboación oscila entre 10-15 %".
• Depresión psicótica. Este tipo de depresión vai acompañada dunha ruptura coa realidade ou cando se presentan síntomas psicóticos como alucinacións ou delirios.
• Outros trastornos depresivos: Nesta categoría o Colexio Oficial de Psicoloxía de Madrid inclúe aquelas depresións causadas polo consumo de sustancias ou medicamentos, as derivadas de afeccións médicas ou as asociadas con outros trastornos como a ansiedade.

Que a causa?

Na aparición deste trastorno hai moitos factores en xogo.

Na depresión poden influír factores "xenéticos, bioquímicos, contextuales, de personalidade, ou o resultado dunha suma de factores e acontecementos", explican os psicólogos.

Podemos previla?

Probablemente en moitos casos non sexa posible que este trastorno mental desapareza, pero desde o Colexio Oficial de Psicoloxía de Madrid si que teñen claro que seguir determinadas pautas no noso día a día poden axudarnos a previla.

Por exemplo:

• Levar un estilo de vida saudable.
• Manter o contacto social cos que nos rodean.
• Practicar algunha actividade física de xeito regular. Mellor se é ao aire libre e podémola practicar en grupo.
• Realizar actividades de lecer e goce. Dá igual a que sexa. Cada un pode buscar o que máis lle guste.
• Manter unha rede de apoio social sólida con quen poder expresar como sente.
• Pedir axuda a familiares ou seres queridos da contorna.
• O mellor é buscar contornas seguras, onde sentirse acollido, coidado e entendido.

Se a pesar de todos estes consellos atopámonos mal, o mellor é acudir a un profesional da psicoloxía para que determine se temos depresión ou non, e axúdenos a saír dela.

Mitos sobre a depresión

• Aínda tendo en conta que, afortunadamente, os trastornos mentais van visibilizándose, aínda perviven moitos mitos sobre a depresión.
• E desmontar eses mitos é necesario para eliminar os tabús e estigmas que pesan sobre o trastorno e os seus pacientes.
• Isto é o que fan os especialistas do colexio madrileño de psicólogos con estas afirmacións:
• Estar deprimido é o mesmo que estar triste: Non, non é o mesmo. "Hai que entender que hai unha diferenza significativa e é que a tristeza é unha emoción ou un síntoma, mentres que a depresión é un trastorno mental que engloba unha serie de síntomas que afectan de xeito considerable na vida do paciente que a padece".
• A xente sen recursos é máis propensa a sufrir depresión. A depresión non distingue a orixe, o nivel económico, nin a idade. Pode aparecer en calquera clase social. O único que ocorre é que os pacientes con menos recursos teñen máis dificultades para acceder a un profesional da psicoloxía para tratarse.
• A depresión é unha cuestión de actitude ou vontade. Como xa vimos, este trastorno pode deberse a múltiples factores (biolóxicos, sociais, etc).
• A depresión dura toda a vida. Os psicólogos madrileños aclaran que "a duración dun episodio depresivo pode ser diferente en función de diversas variables, podendo durar meses ou ata anos".
• A depresión pódese finxir. "Os criterios diagnósticos que encaixan cun diagnóstico de depresión son moi complexos de finxir. E non hai que esquecer o enorme sufrimento que produce na persoa que a padece".
• Non require de tratamento. A única forma de que un paciente con depresión mellore é acudir un profesional que lle diagnostique e trátelle.